پاکستان دے وزرائے اعظم 1947ء توں 2025ء 
تک ہک تردا تردا تاریخی جائزہ
پاکستان دی سیاسی تاریخ وچ وزیراعظم دا عہدہ کلیدی اہمیت رکھیندے۔ 1947ء وچ قیام پاکستان توں گھن کے فروری 2025ء تئیں، ملک نے 18 مستقل وزرائے اعظم تے کئی قائم مقام یا نگراں وزرائے اعظم ݙٹھے۔ ہر وزیراعظم دے دور وچ چیلنجز، کامیابیاں، تے انہاں دی ذاتی زندگی نے ملکی سیاست تے گہرا اثر چھوڑا۔ ایتھہاں انہاں دی زندگی، خاندانی پچھوکڑ، تے کارنامیاں دا تفصیلی جائزہ پیش کیتا ویندا پئے۔
1. نوابزادہ لیاقت علی خان (15 اگست 1947ء – 16 اکتوبر 1951ء)
- تاریخ پیدائش: 1 اکتوبر 1895ء، کرنال، برطانوی ہندوستان (ہݨ ہریانہ، بھارت)
- خاندانی حالات: لیاقت علی خان ہک نوابی گھراݨے نال تعلق رکھیندے ہن۔ انہاں دے والد نواب رستم علی خان ہک معزز زمیندار ہن۔ انہاں دی شادی رقیہ بیگم نال تھئی، جو انہاں دی کزن ہئی، تے بعد وچ انہاں نے جہاں آرا بیگم نال ݙوجھی شادی کیتی، جو ہک تعلیم یافتہ خاتون ہن۔ انہاں دے ترائے پتراں وچوں ہک، ولایت علی خان، وی سیاست وچ فعال رہے۔
- پارٹی: آل انڈیا مسلم لیگ
- اہم کارنامے:
- پاکستان دی پہلی حکومت دے قیام وچ بنیادی کردار۔
- زرعی اصلاحات دے ذریعے معاشی استحکام دی کوشش۔
- 1948ء دی پاک-بھارت جنگ دے دوران قیادت۔
- چیلنجز: مہاجرین دے بحران تے معاشی مشکلات۔ 16 اکتوبر 1951ء کوں راولپنڈی وچ ہک جلسے دے دوران انہاں دا قتل تھیا، جیہڑا پاکستان دی تاریخ دا پہلا وݙا سیاسی قتل سمجھا ویندے۔
- وفات: 16 اکتوبر 1951ء (عمر 56 سال)
2. خواجہ ناظم الدین (17 اکتوبر 1951ء – 17 اپریل 1953ء)
- تاریخ پیدائش: 19 جولائی 1894ء، ڈھاکہ، برطانوی ہندوستان (ہݨ بنگلہ دیش)
- خاندانی حالات: خواجہ ناظم الدین ہک معزز بنگالی خاندان توں ہن۔ انہاں دے والد خواجہ آفتاب الدین ہک مشہور وکیل ہن۔ انہاں دی شادی شاہ بانو بیگم نال تھئی، تے انہاں دے کئی ٻالاں وچوں خواجہ شہاب الدین بعد وچ سیاست دان بݨے۔
- پارٹی: مسلم لیگ
- اہم کارنامے:
- پاکستان دے ݙوجھے گورنر جنرل توں وزیراعظم بݨے۔
- 1952ء دی زبان تحریک دے دوران بنگالی زبان دے مطالبے کوں مسترد کیتا۔
- چیلنجز: معاشی بدحالی تے فوج دی ودھدی مداخلت۔ گورنر جنرل غلام محمد نے انہاں کوں 17 اپریل 1953ء کوں برطرف کیتا، جیہڑا ہک متنازع فیصلہ ہئی۔
- وفات: 22 اکتوبر 1964ء (عمر 70 سال)
3. محمد علی بوگرا (17 اپریل 1953ء – 12 اگست 1955ء)
- تاریخ پیدائش: 19 اکتوبر 1909ء، باریسال، برطانوی ہندوستان (ہݨ بنگلہ دیش)
- خاندانی حالات: بوگرا ہک بااثر زمیندار خاندان نال تعلق رکھیندے ہن۔ انہاں دے والد نواب علی چوہدری مشرقی بنگال دے مشہور سیاست دان ہن۔ انہاں دی شادی حامدہ بیگم نال تھئی، تے انہاں دے ݙو پتراں نے وی سیاست وچ حصہ گھدا۔
- پارٹی: مسلم لیگ
- اہم کارنامے:
- 1956ء دے آئین دی تیاری وچ اہم کردار۔
- سرد جنگ دے دوران امریکا نال اتحاد (SEATO تے CENTO) قائم کیتا۔
- چیلンジز: مشرقی تے مغربی پاکستان دے درمیان ودھدا تناؤ۔ سیاسی دباؤ دے باعث استعفیٰ ݙیوݨا پیا۔
- وفات: 23 جنوری 1963ء (عمر 53 سال)
4. چوہدری محمد علی (12 اگست 1955ء – 12 ستمبر 1956ء)
- تاریخ پیدائش: 15 جولائی 1905ء، جالندھر، برطانوی ہندوستان (ہݨ پنجاب، بھارت)
- خاندانی حالات: چوہدری محمد علی ہک متوسط طبقے دے گھراݨے توں ہن۔ انہاں دے والد ہک سرکاری ملازم ہن۔ انہاں دی شادی ہک سادہ خاندان نال تھئی، تے انہاں دے ٻالاں نے سیاست توں دور رہوݨ پسند کیتا۔
- پارٹی: مسلم لیگ
- اہم کارنامے:
- 1956ء دا آئین منظور کروایا، جیندے نال پاکستان اسلامی جمہوریہ بݨا۔
- مشرقی پاکستان کوں صوبائی خودمختاری ݙتی۔
- چیلنجز: پارلیمانی حمایت ختم تھیوݨ تے استعفیٰ ݙتا۔
- وفات: 2 دسمبر 1980ء (عمر 75 سال)
5. حسین شہید سہروردی (12 ستمبر 1956ء – 17 اکتوبر 1957ء)
- تاریخ پیدائش: 8 ستمبر 1892ء، مدناپور، برطانوی ہندوستان (ہݨ مغربی بنگال، بھارت)
- خاندانی حالات: سہروردی ہک علمی تے سیاسی خاندان توں ہن۔ انہاں دے والد جسٹس ظہور الدین ہک جج ہن۔ انہاں نے شادی نہ کیتی تے اپݨی زندگی سیاست کیتے وقف کیتی۔
- پارٹی: عوامی لیگ
- اہم کارنامے:
- مشرقی پاکستان دی ترقی تے زور ݙتا۔
- صنعتی پالیسیاں کوں بہتر کیتا۔
- چیلنجز: مغربی پاکستان دے سیاست داناں نال تنازعات دے باعث استعفیٰ ݙتا۔
- وفات: 5 دسمبر 1963ء (عمر 71 سال)
6. ابراہیم اسماعیل چندریگر (17 اکتوبر 1957ء – 16 دسمبر 1957ء)
- تاریخ پیدائش: 15 اپریل 1897ء، بمبئی، برطانوی ہندوستان (ہݨ مہاراشٹر، بھارت)
- خاندانی حالات: چندریگر ہک تاجر خاندان توں ہن۔ انہاں دی شادی ہک سادہ خاتون نال تھئی، تے انہاں دے ٻالاں نے سیاست توں دور رہوݨ کوں ترجیح ݙتی۔
- پارٹی: مسلم لیگ
- اہم کارنامے: مختصر دور وچ کوئی وݙا کارنامہ نہ تھی سڳیا۔
- چیلنجز: سیاسی عدم استحکام تے 1958ء وچ جنرل ایوب خان دے مارشل لا نے انہاں دا دور ختم کیتا۔
- وفات: 26 ستمبر 1968ء (عمر 71 سال)
فوجی دور (1958ء–1971ء)
ایں دور وچ وزیراعظم دا عہدہ معطل ریہا۔ جنرل ایوب خان (1958ء-1969ء) تے جنرل یحییٰ خان (1969ء-1971ء) نے سڳݨی حکومت کیتی۔
7. ذوالفقار علی بھٹو (14 اگست 1973ء – 5 جولائی 1977ء)
- تاریخ پیدائش: 5 جنوری 1928ء، لاڑکانہ، برطانوی ہندوستان (ہݨ سندھ، پاکستان)
- خاندانی حالات: بھٹو ہک بااثر زمیندار خاندان توں ہن۔ انہاں دے والد سر شاہنواز بھٹو ہک سیاست دان ہن۔ انہاں دی شادی نصرت بھٹو نال تھئی، تے انہاں دے چار ٻالاں (بےنظیر، مرتضیٰ، صنم، تے شاہنواز) وچوں بےنظیر بعد وچ وزیراعظم بݨین۔
- پارٹی: پاکستان پیپلز پارٹی (PPP)
- اہم کارنامے:
- 1973
- ء دا آئین، جیہڑا ہݨ تئیں نافذ ہے۔
- ایٹمی پروگرام دی بنیاد رکھی۔
- زمینی اصلاحات تے قومی صنعتاں دی ملیانہ کاری۔
- چیلنجز: 1977ء دے انتخابات وچ دھاندلی دے الزامات دے بعد جنرل ضیاء الحق نے بغاوت کیتی تے بھٹو کوں 4 اپریل 1979ء کوں پھانسی ݙتی ڳئی۔
- وفات: 4 اپریل 1979ء (عمر 51 سال)
8. محمد خان جونیجو (24 مارچ 1985ء – 29 مئی 1988ء)
- تاریخ پیدائش: 18 اگست 1932ء، سندھری، سندھ
- خاندانی حالات: جونیجو ہک زمیندار خاندان توں ہن۔ انہاں دی شادی ہک روایتی خاندان نال تھئی، تے انہاں دے ٻالاں نے زیادہ تر سیاست توں کنارہ کشی اختیار کیتی۔
- پارٹی: مسلم لیگ (غیر جماعتی انتخابات)
- اہم کارنامے:
- مارشل لا دے بعد جمہوریت دی بحالی۔
- صوبائی خودمختاری تے زور۔
- چیلنجز: صدر ضیاء الحق نال اختلافات دے باعث برطرف تھئے۔
- وفات: 18 مارچ 1993ء (عمر 60 سال)
9. بےنظیر بھٹو (2 دسمبر 1988ء – 6 اگست 1990ء; 18 اکتوبر 1993ء – 5 نومبر 1996ء)
- تاریخ پیدائش: 21 جون 1953ء، کراچی، پاکستان
- خاندانی حالات: بھٹو خاندان دی ݙیہی، والد ذوالفقار علی بھٹو تے والدہ نصرت بھٹو۔ انہاں دی شادی آصف علی زرداری نال تھئی، تے انہاں دے ترائے ٻالاں (بلاول، بختاور، تے آصفہ) وچ بلاول ہݨ سیاسی طور تے فعال ہن۔
- پارٹی: پاکستان پیپلز پارٹی
- اہم کارنامے:
- دنیا دی پہلی مسلم خاتون وزیراعظم۔
- تعلیم، صحت، تے IT شعبیاں وچ ترقی۔
- چیلنجز: بدعنوانی دے الزامات تے صدارتی مداخلت توں ݙونہاں ادوار ختم تھئے۔ 27 دسمبر 2007ء کوں انہاں دا قتل تھیا۔
- وفات: 27 دسمبر 2007ء (عمر 54 سال)
10. نواز شریف (1 نومبر 1990ء – 18 جولائی 1993ء; 17 فروری 1997ء – 12 اکتوبر 1999ء; 5 جون 2013ء – 28 جولائی 2017ء)
- تاریخ پیدائش: 25 دسمبر 1949ء، لاہور، پاکستان
- خاندانی حالات: نواز شریف ہک صنعتی خاندان توں ہن۔ انہاں دے والد میاں محمد شریف اسٹیل دے کاروباری ہن۔ انہاں دی شادی کلثوم نواز نال تھئی، تے انہاں دے چار ٻالاں (مریم، حسن، حسین، تے اسما) وچ مریم سیاسی طور تے فعال ہن۔
- پارٹی: مسلم لیگ (ن)
- اہم کارنامے:
- موٹر ویز تے توانائی دے منصوبے۔
- CPEC دا آغاز۔
- چیلنجز: 1999ء وچ مشرف دی بغاوت تے 2017ء وچ پاناما کیس وچ نااہلی۔
- موجودہ حیثیت: 2025ء تئیں او سیاسی طور تے فعال ہن۔
11. یوسف رضا گیلانی (25 مارچ 2008ء – 19 جون 2012ء)
- تاریخ پیدائش: 9 جون 1952ء، کراچی، پاکستان
- خاندانی حالات: گیلانی ہک روحانی تے سیاسی خاندان توں ہن۔ انہاں دے والد مخدوم عالمگیر ہک زمیندار ہن۔ انہاں دی شادی فوزیہ گیلانی نال تھئی، تے انہاں دے پتراں (قاسم، علی حیدر) وچوں کجھ سیاست وچ ہن۔
- پارٹی: پاکستان پیپلز پارٹی
- اہم کارنامے:
- 18ویں ترمیم نال صوبیاں کوں خودمختاری۔
- چیلنجز: سپریم کورٹ نے توہین عدالت دے کیس وچ نااہل قرار ݙتا۔
- موجودہ حیثیت: 2025ء تئیں سینیٹر دے طور تے فعال۔
12. عمران خان (18 اگست 2018ء – 10 اپریل 2022ء)
- تاریخ پیدائش: 5 اکتوبر 1952ء، لاہور، پاکستان
- خاندانی حالات: عمران ہک پختون خاندان توں ہن۔ انہاں دے والد اکرام اللہ نیازی انجینئر ہن۔ انہاں دی شادی ترائے واری تھئی: جمیلہ گولڈ اسمتھ، ریحام خان، تے بشریٰ بی بی۔ پہلی شادی توں ݙو پتر (سلیمان تے قاسم) ہن۔
- پارٹی: پاکستان تحریک انصاف
- اہم کارنامے:
- صحت کارڈ تے احساس پروگرام۔
- ماحولیاتی تحفظ تے زور۔
- موجودہ حیثیت: 2025ء تئیں اپوزیشن لیڈر دے طور تے فعال۔-
- 13. شہباز شریف (11 اپریل 2022ء – 14 اگست 2023ء; 4 مارچ 2024ء – موجودہ)
- تاریخ پیدائش: 23 ستمبر 1951ء، لاہور، پاکستان
- خاندانی حالات: نواز شریف دے نکے بھرا۔ انہاں دی شادی تہمینہ درانی نال تھئی،
- تے انہاں دے پتراں (حمزہ، سلیمان) وچ حمزہ سیاست وچ ہن۔
- پارٹی: مسلم لیگ (ن)
- اہم کارنامے:
- IMF
- دے نال معاہدے دی بحالی
- 2023
- دے سیلاب دے بعد امداد۔
- چیلنجز: اتحادی حکومت دا دباؤ۔
- 2025
- ء تئیں صورتحال